Skoliozą kręgosłupa nazywamy boczne skrzywienie kręgosłupa, którym jest trójpłaszczyznowa jego deformacja. Polega na bocznym wygięciu w płaszczyźnie czołowej, odchyleniu w płaszczyźnie strzałkowej oraz odcinkowej rotacji osiowej. Leczenie tego schorzenia wymaga regularnej rehabilitacji oraz noszenia gorsetu. Pacjent powinien także pozostawać pod stałą kontrolą lekarską.
Skolioza kręgosłupa a jego skrzywienie
Skolioza kręgosłupa bardzo często jest mylona z bocznym skrzywieniem kręgosłupa. W jej przypadku kręgosłup przybiera kształt litery „S”. Zwykle obejmuje ona piersiowy odcinek lub obszar między odcinkiem piersiowym i lędźwiowym.
Skoliozę kręgosłupa powoduje nieprawidłowa postawa ciała oraz brak aktywności fizycznej. Najbardziej na jej występowanie narażone są dzieci. Nie należy ignorować wad postawy, gdyż nieleczona skolioza może prowadzić do poważnych powikłań. U dzieci najczęściej występuje:
- skolioza wczesnodziecięca (do 3. roku życia),
- skolioza dziecięca (między 3. a 10. rokiem życia),
- skolioza młodzieńcza (w okresie dojrzewania).
Wyróżniamy dwa rodzaje skolioz: funkcjonalne i strukturalne.
Skoliozy funkcjonalne
W przypadku skolioz funkcjonalnych występują skrócenie jednej kończyny dolnej oraz przykurcze przewiedzeniowe i odwiedzeniowe biodra. Zwykle są one niewielkich rozmiarów oraz dotyczą odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Są odwracalne po usunięciu przyczyny pod warunkiem, że leczenie zostało podjęte odpowiednio wcześnie.
Skoliozy strukturalne
Skoliozy strukturalne są zwykle większe, gdyż wykazują utrwalone już zmiany w budowie kręgów i całego kręgosłupa. Wraz z nimi występują także zniekształcenia klatki piersiowej, problemy z oddychaniem oraz układem krążenia. Dzielą się na:
- idiopatyczne (o nieznanej przyczynie),
- wrodzone,
- porażenne.
Przyczyny skolioz kręgosłupa
Skolioza kręgosłupa może być nabyta lub wrodzona. Wrodzona skolioza często występuje z innymi wadami, np. serca lub układu moczowo-płciowego. Nabyta skolioza może być z kolei wywołana przez guzy kości, przepuklinę krążka międzykręgowego lub różną długość kończyn. Na występowanie skoliozy szczególnie narażone są osoby z porażeniem mózgowym, gdyż jest ona związana z niedorozwojem mięśni w wyniku zaburzeń neurologicznych. Do innych przyczyn skoliozy należą:
- zwyrodnienie stawów międzykręgowych w związku z pogarszającym się stanem kręgosłupa,
- operacje na klatce piersiowej w okresie wzrastania,
- schorzenia opłucnej.
Jakie objawy wywołuje skolioza?
- wygięcie kręgosłupa zaburzające równowagę,
- skrócenie jednej nogi,
- wystające łopatki,
- nierówna wysokość ramion i bioder,
- garb powstający w skutek wypchnięcia przez kręgi żeber,
- wcięcie w talii bardziej widoczne po jednej stronie tułowia niż po drugiej.
Skoliozę kręgosłupa u dziecka dość łatwo rozpoznać. Po dostrzeżeniu jej objawów należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza, który wykona badanie fizykalne i RTG kręgosłupa pozwalające potwierdzić lub wykluczyć chorobę.
Leczenie skoliozy kręgosłupa
Leczenie skoliozy kręgosłupa jest długie, uciążliwe i nie zawsze daje satysfakcjonujące rezultaty. Wybór metody zależy od wieku chorego oraz stopnia zaawansowania choroby. Jego celem jest usunięcie lub zmniejszenie deformacji, utrwalenie korekcji oraz powstrzymanie postępującego zniekształcenia. W tym celu wykorzystywane są gimnastyka lecznicza, wyciągi, odciążenia, gorsety oraz zabiegi chirurgiczne.
Ćwiczenia do wykonywania na leżąco w leczeniu skoliozy kręgosłupa
W leczeniu skoliozy kręgosłupa zaleca się wykonywanie ćwiczeń rozciągających. Dobrze sprawdzają się taniec, karate oraz balet. Do innych ćwiczeń, które można wykonywać w domu należą:
- Ćwiczenia pomagające w przykurczu mięśni odwodzących w stawie biodrowym – kładziemy się na brzuchu ze zgiętymi kolanami i obciążonymi pośladkami; unosimy przednią powierzchnię ud i bioder; ćwiczenia wykonujemy przez kilkanaście minut dziennie z przerwami. Inny przykład: stajemy jak do szpagatu z jedną nogą wysuniętą do przodu, a drugą do tyłu; uginamy staw kolanowy nogi wysuniętej do przodu, następnie zmieniamy nogę (powtarzamy po 50-100 razy dziennie).
- Ćwiczenia zapobiegające usztywnieniu kręgosłupa piersiowego – kładziemy się na boku po wklęsłej stronie skoliozy i podciągamy kolana do brody; do pleców przykładamy ciepły termofor lub parafinę. Inny przykład: kładziemy się na plecach i 50-100 razy dziennie robimy półprzewroty do tyłu z wyprostowanymi kolanami.
- Ćwiczenia zapobiegające przykurczowi tkanek miękkich po wklęsłej stronie skrzywienia kręgosłupa – w przypadku skrzywienia kręgosłupa piersiowego robimy po 100 skłonów dziennie maksymalnie obracając tułów w stronę wklęsłą skoliozy; w przypadku skrzywienia kręgosłupa lędźwiowego robimy po 100-200 skłonów dziennie skręcając tułów w stronę wypukłą skrzywienia.
Przykład ćwiczenia do wykonywania na siedząco:
Siadamy w rozkroku z wyprostowanymi kolanami i rękami uniesionymi do góry i robimy:
- skłon tułowia w kierunku kończyny po stronie skrzywienia lędźwiowego i wracamy do wyprostu,
- skłon tułowia w przód i wracamy do wyprostu,
- skłon tułowia w kierunku kończyny po stronie skrzywienia piersiowego i wracamy do wyprostu.
